Een arbeidsmarkt vol tegenstrijdigheid

Een arbeidsmarkt vol tegenstrijdigheid

Werkgevers in de bouw, automatisering, techniek, zorg, onderwijs en horeca moeten zich in honderd bochten wringen om aan goede vakkrachten te komen. De mismatch op de arbeidsmarkt is ongekend hoog, zeggen arbeidsmarktexperts tegen De Telegraaf. Dus is dit dè tijd en gelegenheid voor een comeback van vakbekwame ouderen. In de VS, waar soortgelijke tekorten zijn, is dat niet zo.

In de VS doen vooral jongeren hun best om weer werk te vinden. Nadat ze massaal zijn ontslagen tijdens de pandemie. Het aantal werkende ouderen, dat stevig in de lift zat vòòr de pandemie, is niet toegenomen. Waarom zoeken de 55-plussers niet massaal naar nieuw of ander werk? Daar zijn verschillende redenen voor, zegt Don Lee in de Los Angeles Times van vorige week.

Hun levensknopen geteld…

Een van de belangrijkste aanleidingen om vroeger te stoppen dan gedacht is iets dat je ‘levenskwaliteit’ zou kunnen noemen. Veel van deze ‘jongere ouderen’ hebben hun financiële en andere levens’knopen’ geteld, en ze zijn tot de conclusie gekomen dat ze net zo goed nu kunnen stoppen met werken dan nog enkele jaren doorbuffelen. Soms spelen sluimerende chronische ziektes een rol. Anderen hebben door het gedwongen thuiswerken de waarde van hun privéleven herontdekt. Bovendien ontdekten ze dat ze relatief veel geld over hebben gehouden omdat ze een jaar geen reiskosten hadden en de bedrijfskantine niet hoefden te betalen. Hierdoor gaat hun (vaak niet onaanzienlijke) opgebouwde vermogen een stukje langer mee dan eerder gedacht.

Ik ben het zat!

Ook in Nederland is die ontwikkeling al jaren te zien. Juist de gezonde 55-plussers stoppen eerder met werken. Waarom? Ze zijn het zat. Ze voelen hoogstens nog een zakelijke betrokkenheid bij hun werkgever. Ze identificeren zich al 5 jaar niet meer met hun werkgever. En de overheid vinden ze een onbetrouwbare factor waar je voor je oudedag echt niet meer op moet rekenen. Ze willen hun leven anders inrichten. Ze benutten de kansen om vroegtijdig uit te treden. Ze hebben al lang genoeg gewerkt, vinden ze.

Let op de pensioenval

Leuk, als ze het vroegpensioen kunnen financieren. Voor anderen ontstaat een soort pensioenval. Mensen met lager betaald werk doen vaak fysiek zware arbeid, waar ze wel langer mee door moeten gaan omdat ze alleen AOW krijgen als ze met pensioen mogen. De beter betaalde banen zijn vaak fysiek langer vol te houden. Maar die mensen hoeven niet langer door te gaan omdat ze eerder stoppen zelf kunnen financieren.

Vroegpensioen ook vervelend voor werkgevers

Dat is al vervelend voor de mensen die vast zitten aan hun (vaak) fysiek zware werk, waar ze slecht gemotiveerd mee door moeten gaan tot de AOW-leeftijd. Tenzij hun werkgever de tijdelijke regeling voor vroegpensioen kan en wil gebruiken. (Die in steeds meer cao’s wordt afgesproken.) Maar eerder stoppen is ook nadelig voor de werkgevers. Zeker in tijden van personeelstekorten. Vervroegd uittreden maakt die tekorten alleen maar nijpender. Dat is in ons land net zo waar als in de VS.

Herwaardering van het werkende leven

Wat kunnen werkgevers eraan doen? Behalve de vooroordelen tegen ouderen actief bestrijden en hun kennis en ervaring beter waarderen kunnen ze inspelen op de koudwatervrees vlak voor het pensioen. Veel mensen krijgen daar last van als het moment van stoppen bijna is aangebroken. Als de laatste werkdag, of werkweek gepland is en mensen beginnen aan het antwoord op de vraag: Wat Dan? ‘Mijn hele leven draait om werken, dus als ik dat niet meer zou doen dacht ik altijd: ik word gek!’ Laat Don Lee een 68-jarige versgepensioneerde zeggen. Een geleidelijke afbouw van een lang werkend leven lijkt dan beter. Deeltijdpensioen, generatiepact, deels vrijwilligerswerk. Met overdracht van hun ‘schat’ aan opgedane kennis en ervaring aan jongere generaties. Die natuurlijk helemaal zelf bepalen wat ze doen met al die boomer-kennis..